اگر از افراد سالخورده کسی را می‌شناسید که چپ دست است، احتمال داشته که مجبور بوده نوشتن یا خوردن غذا با دست راست را یاد بگیرد. در اکثر قسمت‌های دنیا، هنوز متداول است که کودکان را مجبور کنند تا دست “مناسب” را بکار گیرند. حتی واژه« راست» به معنی صحیح یا خوب بودن، نه فقط در زبان انگلیسی، بلکه در خیلی زبان‌های دیگر وجود دارد.
اما اگر «چپ دست بودن » غلط است، پس چرا در وهله اول رخ می‌دهد؟ امروزه، حدود یک دهم جمعیت دنیا چپ دست هستند. نشانه‌های باستانی بیانگر آن است که از ۵٠٠٫٠٠٠ سال پیش تا به حال بدین منوال بوده است، حدود ١٠ درصد بقایای انسانی نشانگر تفاوت‌های بلندی دستان و تراکم استخوان است و برخی وسایل و صنایع دستی قدیمی شواهدی بر چپ دست بودن سازنده آن‌هاست.
چپ دست بودن ژنتیکی است؟
علی‌رغم ذعم عمومی، دست غالب یک انتخاب نیست. حتی می‌توان آن را قبل از تولد، بر اساس قرارگیری جنین در رحم پیش بینی کرد. پس اگر چپ دست و یا راست دست بودن ذاتی است، یعنی ژنتیکی است؟ جواب هم مثبت است هم منفی. دو قلوهای همسان، که دارای ژنهای یکسانند، می توانند دست غالب متفاوتی داشته باشند. در حقیقت، این اتفاق به همان تعداد دفعات که برای هر دو خواهر یا برادر اتفاق می‌افتد، رخ می‌دهد. اما به میزان به طور تعجب آوری ثابت، احتمال راست دست یا چپ دست بودن بر اساس راست دست یا چپ دست بودن والدینتان تعیین می‌شود.
اگر پدرتان چپ دست و مادرتان راست دست بوده، شما به احتمال ١٧درصد چپ دست متولد می‌شوید، در حالی که دو والدین راست دست به احتمال ١٠ درصد فرزند چپ دست خواهند داشت.
راست دست یا چپ دست بودن به طور شانسی تعیین می‌شود، ولی احتمال آن توسط ژنهای شما تعیین می‌شود. تمامی اینها بیانگر آن است که دلیلی وجود دارد که تکامل چنین میزان کوچکی از چپ دستان را به وجود آورده و طی هزاران سال آن را حفظ کرده است.
درحالی که چندین تئوری وجود داشته که سعی در توصیف دلیل وجود راست دست یا چپ دست بودن در وهله اول را داشتند، و یا اینکه چرا اکثر افراد راست دست هستند، اخیرا یک طرح ریاضی می‌گوید که میزان واقعی، بازتابی از تعادل میان فشارهای رقابتی و مشترک در تکامل بشر است.
فواید چپ دست بودن
فواید چپ دست بودن در فعالیت‌هایی که حریف در آن وجود دارد، بسیار جلوه می‌کند مثل ورزش‌های رزمی یا رقابتی. به عنوان مثال، حدود ۵٠ درصد از پرتاب کنندگان درجه یک در بیسبال چپ دست بودند. چرا؟
به آن به عنوان یک مزیت غیر منتظره بنگرید. از آنجایی که چپ دستان در اقلیت قرار دارند، هر دو حریفان چپ دست و راست دست بیشتر زمان خود را صرف مواجهه و تمرین در مقابل راست دستان می‌کنند. پس وقتی این دو مقابل همدیگر قرار می‌گیرند، چپ دستان آمادگی بهتری در برابر حریف راست دست خود دارند، و از شر راست دستان خلاص می‌شوند.
این فرضیه جنگ و مقابله، که در آن عدم تعادل جمعیت منجر به مزیتی برای مبارزان یا ورزشکاران چپ دست می‌شود، مثالی است از انتخاب براساس تناوب منفی. اما طبق اصول تکامل، گروه‌هایی که مزیت نسبی دارند تمایل به رشد در جهت حذف آن مزیت دارند.
راست دست یا چپ دست؟
اگر مردم در جریان تکامل جنگیده و رقابت می‌کردند، انتخاب‌های طبیعی منجر به حضور بیشتر چپ دست‌ها میشد تا جایی که تعداد آنها فراوان، و دیگر سرمایه‌ای کمیاب نبودند. بدین ترتیب در جهانی به شدت رقابتی، ۵٠ درصد جمعیت چپ دست می‌بودند. اما تکامل انسان از طریق همکاری و همچنین رقابت شکل گرفته است و فشار رقابتی راست دست یا چپ دست بودن را در جهت مخالف سوق می‌دهد.
در ورزش گلف که بازی به حریف بستگی ندارد، فقط ۴ درصد از بازیکنان درجه یک، چپ دستند. به همان صورت که بازیکنان جوان مستعد گلف راحت‌تر می‌توانند سری چوب‌های گلف برای راست دستان را پیدا کنند، بسیاری ابزار مهم که جامعه را شکل می دهند، برای اکثریت راست دستان طراحی شده‌اند. زیرا چپ دستان از این وسایل استفاده نادرست‌تری کرده و میزان ایجاد حادثه در آنها بالاتر است، آنها در دنیای همکاری موفقیت کمتری داشته و در نهایت از جمعیت حذف می‌شوند.
بدین ترتیب با پیش بینی صحیح حضور چپ دستان در کل جمعیت، همینطور مطابقت داده‌ها از ورزش‌ها مختلف، این موضوع نمایانگر می‌شود؛ ماندگاری چپ دستان بعنوان یک اقلیت کوچک ولی پایدار بازتاب تعادلی است که نشات گرفته از اثرات تعاون و رقابت بوده که همزمان طی سال‌ها صورت گرفته است.
جالب ترین چیز این است که ارقام چه اطلاعاتی از جمعیت‌های مختلف در اختیار ما قرار می‌دهند، ما شاید حتی دریابیم که پاسخ برخی ابهامات تکامل اولیه انسان‌ها همین حالا نیز در اختیار ماست.
منبع: