بلاک چین (Blockchain) یا زنجیره بلوکی، پایگاه داده توزیع شده و مبتنی بر اجماع است که به صورت مستمر فهرستی از رکوردها که هرکدام به گزینههای قبلی فهرست ارجاع میدهند را حفظ میکند و بدین وسیله در مقابله با تضعیف یا بازنگری غیرمجاز تقویت میشود.
این فناوری در حقیقت زنجیرهای از بلوکهاست.
تفاوت بلاک چین
تفاوت بلاک چین با دیگر سیستمها در این است که اطلاعات ذخیره شده روی این سیستم بین تمام اعضای شبکه به اشتراک گذاشته میشود و با استفاده از رمزنگاری امکان حذف و یا دستکاری اطلاعات ثبت شده، غیر ممکن است.
بلاک چین، گونهای از معماری داده مورد استفاده در فناوری دفاتر کل توزیع شده است که در آن سوابق تراکنشها در زنجیرههای متصل به یکدیگر ذخیره میشوند.
در این فناوری، کاربران متعددی که بهطور هم زمان دادههایی را ثبت و اصلاح میکنند و ممکن است که آن دادهها با هم تداخل داشته باشند. اما این شبکه قادر به حفظ یکپارچگی محتوای پایگاه داده است.
بیت کوین اولین کاربرد این فناوری بوده و از بلاک چین برای ذخیره اطلاعات دارایی کاربران بهره برد. پس اگر بلاک چین را یک سیستم عامل در نظر بگیریم، بیت کوین همانند نرم افزاری روی این سیستم عامل است.
اولین کار روی بلاک چینِ رمزنگاری شده امن، در سال ۱۹۹۱ توسط استوارت هابر و اسکات استورنتا انجام شد.
در سال ۱۹۹۲، بایر، هابر و استورنتا درخت درهمسازی را به طراحی متصل ساختند، که باعث بهبود کارایی آن شده و اجازه میداد که چندین سند در یک بلوک جمعآوری شوند.
در بلاک چین، اطلاعات در بلوکها قرار میگیرند و با هم به صورت زنجیرهای مرتبط میشوند.
هر کدام از این بلوکها چیزی به نام هش دارند. یک هش رشتهای از کارکترهاست که با توابع خاصی ساخته میشود.
در بلاک چین، هش بلوکهای بعدی حاوی هش بلاک قبلی هم هستند.
هش در هر بلاک چین با یک تابع ریاضی خاص به دست میآید که توسعه دهندگان آن را مشخص میکنند. کوچکترین تغییر در اطلاعات یک بلوک، هش آن را به طور کلی تغییر میدهد.
اگر کسی محتوای یک بلوک را تغییر دهد و هش بلوکهای بعدی را به روزرسانی کند، چه میشود؟
این امکان وجود دارد اما شما توزیع را در نظر نگرفتهاید. دادههای بلاک چین در یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمیشوند.
هر کامپیوتر یا سیستمی که به شبکه وصل شود یک نسخه از بلاک چین را دریافت میکند.
بلاک چین به عنوان یک پروتکل رمزنگاری ارزش گذاری تعریف شده است. این مبادله بر مبنای بلاک چین میتواند سریع تر، با خیال راحت و ارزانتر از سیستمهای سنتی تکمیل شود.
زنجیره بلوکی میتواند حقوق عنوان را اختصاص دهد، زیرا رکوردی را فراهم میکند که باعث ارائه و پذیرش میشود.
با ذخیره دادهها در سراسر شبکه، بلاک چین خطراتی را که با ذخیره دادهها به طور مرکزی نگه داشته میشوند حذف میکند.
انواع بلاک چین:
- بلاک چین عمومی ضد انحصاری
- بلاک چین عمومی انحصاری
- بلاک چین خصوصی انحصاری
بلاک چین عمومی ضد انحصاری:
مثال اجرایی: بیت کوین، اتریوم، لایت کوین.
بیت کوین و اتریوم نمونههایی از این نوع بلاکچین هستند. در این نوع بلاک چین، ما انحصار تراکنشها را در اختیار نداریم.
از این نوع بلاکچین زمانی استفاده میشود که نظر تمام جامعه مورد نظر در آن شبکه مهم باشد، نه فقط چند فرد خاص.
در این بلاکچین هر کسی میتواند قراردادهای هوشمند ایجاد کند و یا پول و دادهها را منتقل کند. اطلاعات مهم در این بلاک چینها به صورت رمزنگاری شده قابل ذخیره سازی هستند.
بلاک چین عمومی انحصاری:
مثال اجرایی: شرکتهای بزرگ
در این بلاکچین افرادی خاص برای تأیید فعالیتها انتخاب میشود. این افرادمیتواند یک مقام، کارمند ارشد، دولت، موسسه یا اشخاص دیگری باشند.
دادهها قابل مشاهده برای عموم هستند اما میتوان از یک سری اطلاعات خاص محافظت کرد.
اطلاعات ذخیره شده روی بلاکچین قابل تغییر نیستند بنابراین برای شرکت اعتبار بزرگی محسوب میشود.
بلاک چین خصوصی انحصاری:
مثال اجرایی: سیستمهای پرداخت حقوق با بلاک چین
این نوع بلاکچین میتواند برای نهادهای مختلف خصوصی و دولتی مورد استفاده قرارگیرد.
در این بلاکچین افرادی خاص برای تایید فعالیتها انتخاب میشود و فقط افرادی خاص امکان مشاهده اطلاعات ثبت شده را دارند.
کاربرد فناوری بلاک چین:
- پول دیجیتال (Digital Currency)
- قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)
- اوراق بهادار (Securities)
- ثبت و نگهداری سوابق (Record Keeping)
- اینترنت اشیا (Internet of thnigs)
با استفاده از یک بلاک چین، افراد زیادی می توانند گزارشات مختلفی را به یک نوع بایگانی اطلاعات وارد کنند و همچنین کاربران می توانند چگونگی ثبت و به روز رسانی اطلاعات را کنترل کنند.
مقالات ویکی پدیا نیز محصول یک ناشر نیستند. بنابراین در ویکی پدیا هم فقط یک فرد اطلاعات را کنترل نمی کند.
با این حال، با بررسی های عمیق تر، تفاوت هایی که باعث می شود فناوری بلاک چین منحصر به فرد باشد، روشن تر می شود.
تفاوتهای بلاک چین و ویکی پدیا
در حالی که هر دو در شبکه های توزیع شده (اینترنت) اجرا می شوند، ویکی پدیا در شبکه جهانی وب (WWW) با استفاده از یک مدل کلاینت سرور، طراحی شده است.
یک کاربر در ویکی پدیا با مجوزهایی که در حساب کاربری خود توسط سیستم برایش تعیین می شود، قادر است همه یا برخی از ورودی های ویکی پدیا را که در یک سرور متمرکز ذخیره شده اند، تغییر دهد.
هر زمان که یک کاربر به صفحه ویکی پدیا دسترسی پیدا کند، نسخه به روز شده دیتابیس را دریافت می کند.
اما تفات اصلی این است که کنترل پایگاه داده همچنان با مدیران ویکی پدیا باقی می ماند و کنترل دسترسی ها و مجوز ها توسط یک مقام مرکزی حفظ می شود.
به نوعی مدیران ویکی پدیا می توانند یک مقاله را هر زمان که بخواهند حذف کنند اما در بلاک چین، کاربران شبکه مالک اطلاعات پایگاه داده هستند و اطلاعات روی بلاک چین پاک نمی شود.
استحکام دیجیتالی ویکی پدیا و بلاک چین
استحکام دیجیتالی ویکی پدیا شبیه به امنیت پایگاه داده های متمرکز دولت ها، بانک ها و یا شرکت های بیمه امروزی است.
کنترل پایگاه های داده متمرکز در دست صاحبان آن ها است. مدیران یک سایت می توانند به تمام موارد مورد نیاز در سایت خود، دسترسی و بر آن ها کنترل کامل داشته باشند.
این در حالی است که پایگاه داده توزیع شده توسط این فناوری، اساسا یک پشتوانه دیجیتالی کاملا متفاوت ایجاد می کند. این مورد نیز یکی دیگر از ویژگی های متمایز و مهم از فناوری بلاک چین است.
دیتابیس یا Master Copy ویکی پدیا بر روی یک یا چند سرور خاص توسط کاربران ویرایش می شود و همه کاربران نسخه جدید را مشاهده می کنند.
اما در مورد بلاک چین، هر نود (node) در شبکه، یک گزارش مستقل ثبت می کند و هر رکورد مستقل با رکورهای دیگر تبدیل به یک مجموعه ای گزارشات رسمی می شوند.
از این سیستم انقلابی برای هر سیستمی که نیاز به ثبت گزارش داشته باشد میتوان بهره برد.
منابع: