از سیارکهایی که میتوانند تمام گونهها را منقرض کنند تا انفجارهای امواج گاما و ابرنواخترها که میتوانند حیات زمینی را نابود کنند، فضای بیرونی از نظر نیروهایی که توانایی نابودی زمین را دارند، هیچ کم ندارد. اما چیزی در فضا هست که ترسناکتر از همه اینها به نظر میرسد، چیزی که هرآنچه به آن نزدیک شود را ناپدید میکند. آیا ممکن است یک سیاه چاله زمین را قورت دهد؟
سیاه چاله چیست؟
سیاه چاله چیزی است آن قدر چگال که فضا و زمان اطراف آن از تغییر راه فراری ندارند، و در حفرهای بیانتها چرخ میخورند.
هیچ چیز، حتی نور نمیتواند به اندازه کافی سریع حرکت کند که از کشش گرانشی سیاه چاله فرار کند بعد از آنکه از مرزی مشخص عبور کرد، که افق رویداد نام دارد. بنابراین، یک سیاه چاله مانند یک جاروبرقی کیهانی است با ظرفیت بینهایت، که هر چیزی سر راهش باشد را میخورد، و هیچ چیز را جا نمیگذارد.
برای اندازهگیری اینکه آیا یک سیاه چاله میتواند زمین را قورت دهد، باید اول بفهمیم آنها کجا هستند. اما وقتی آنها نوری ساطع نمیکنند، چطور چنین چیزی ممکن است؟
خوشبختانه میتوانیم اثر آنها بر فضای اطرافشان را مشاهده کنیم. وقتی ماده به یک سیاه چاله نزدیک میشود، میدان گرانش سهمگین تا سرعت بالا به آن شتاب میدهد. این، مقدار بسیار زیادی نور آزاد میکند. حتی در اجسامی که خیلی دورتر از آن هستند که به داخل آن مکیده شوند نیز نیروی گرانش عظیم، هنوز بر مدارشان اثر میگذارد.
اگر ببینیم چندین ستاره دور فضایی به ظاهر خالی میگردند، یک سیاه چاله میتواند این رقص را رهبری کند. به طور مشابه، نوری که به اندازه کافی از نزدیکی افق رویداد عبور میکند به خاطر پدیدهای به نام لنزینگ گرانشی منحرف میشوند.
بیشتر سیاه چالههایی که کشف کردهایم میتوانند در دو دسته اصلی شناخته شوند. کوچکترها، که سیاه چالههای ستارهای نام دارند، وزنی تا ۱۰۰ برابر بیشتر از خورشید ما دارند. آنها وقتی شکل میگیرند که یک ستاره عظیم تمام سوخت هستهای خود را مصرف میکند و هسته آن فرو میریزد. چندین نمونه از این اجرام را به نزدیکی ۳۰۰۰ سال نوری آن طرفتر رصد کردهایم و ممکن است تا ۱۰۰ میلیون سیاه چاله کوچک فقط در کهکشان راه شیری وجود داشته باشد.
آیا سیاه چاله ها خطرناک هستند؟
پس باید نگران باشیم؟ احتمالا نه. با وجود جرم بالایشان، سیاه چالههای ستارهای شعاعی تنها در حدود ۳۰۰ کیلومتر یا کمتر دارند، که احتمال برخورد مستقیم آنها با ما را بسیار کم میکند. با این وجود، از آنجا که میدان گرانشی آنها میتواند بر سیارههای دوردست اثر بگذارد، حتی بدون برخورد مستقیم هم آنها میتوانند خطرناک باشند. اگر یک سیاه چاله ستارهای معمولی از محدوده نپتون عبور کند، مدار زمین به میزان قابل توجهی تغییر خواهد کرد، با نتایج وخیم.
هنوز، ترکیب ابعاد کوچک آنها و ابعاد عظیم کهکشان یعنی سیاه چالههای ستارهای زیاد باعث نگرانی ما نیستند. اما هنوز باید با نوع دوم دیدار کنیم: سیاه چالههای کلانجرم. جرم آنها میلیونها یا میلیاردها برابر خورشید ماست و افق رویداد آنها میتواند میلیاردها کیلومتر گسترده باشد.
این غولها با خوردن ماده و ادغام با دیگر سیاه چالهها تا این ابعاد عظیم رشد میکنند. برخلاف عموزادههای ستارهای آنها، سیاه چالههای کلانجرم در فضا سرگردان نیستند. در عوض، آنها در مرکز کهکشانها قرار دارند، از جمله کهکشان خود ما. منظومه خورشیدی ما در مداری پایدار حول یک سیاه چاله کلان جرم قرار دارد که در در مرکز راه شیری سکونت دارد، در فاصلهای امن به اندازه ۲۵٫۰۰۰ سال نوری. اما این میتواند تغییر کند.
اگر کهکشان ما با کهکشانی دیگر برخورد کند، زمین به سمت مرکز کهکشان پرتاب خواهد شد، به اندازه کافی نزدیک به سیاه چاله کلان جرم که در نهایت قورت داده شود. در واقع، پیشبینی شده که برخورد با کهکشان آندرومدا ۴ میلیارد سال دیگر اتفاق میافتد، که خبر خوبی برای سیاره خانه ما نیست.
در آخر…
پیش از آنکه آنها را سخت قضاوت کنیم، سیاه چالهها به سادگی ماموران تخریب نیستند. آنها نقشی اساسی در شکلگیری کهکشانها بازی کردهاند، که سنگ بناهای جهان ما هستند. خیلی دور از شخصیتهایی موهوم در نمایش کیهان، سیاه چالهها نقشی اساسی در تبدیل جهان به جایی درخشان و فوقالعاده داشتهاند.
مطالب بیشتر گیتی را دنبال کنید و نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: