استیون هاوکینگ (Stephen William Hawking) (از سال ۱۹۴۲ تا ۲۰۱۸)، فیزیکدان نظری، کیهان شناس و نویسنده بریتانیایی و مدیر تحقیقات مرکز کیهان‌شناسی نظری در دانشگاه کمبریج بود. او دارای بیش از چهل سال سابقه فعالیت علمی بود و کتاب‌ها و همایش‌هایش او را تبدیل به چهره‌ای محبوب ساخته بود. هاوکینگ، برای فعالیت‌هایش در کیهان‌شناسی و گرانش کوانتومی به ویژه درباره سیاه چاله، شناخته شده است. وی با وجود توانایی‌های فراوان در کیهان‌شناسی، جایزه نوبل نگرفت.
کتاب «تاریخچه زمان» او با رکورد ۲۳۷ هفته‌ای، پرفروش‌ترین کتاب در بریتانیا باقی ماند و باعث شهرتش شد. کتاب «طرح بزرگ» نیز در طی چند روز به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های آمازون تبدیل شد.
خلاصه ای از زندگی استیون هاوکینگ
پروفسور استیون (استفان) ویلیام هاوکینگ در ۸ ژانویه ۱۹۴۲ (دقیقا ۳۰۰ سال پس از مرگ گالیله و تولد نیوتن) در آکسفورد انگلستان به دنیا آمد. خانه‌ی والدینش در شمال لندن واقع بود، اما در زمان جنگ جهانی دوم، آکسفورد مکان امن‌تری برای به دنیا آمدن فرزندشان بود. وقتی او ۸ سال داشت، خانواده‌اش به سنت آلبنز، شهری در حدود ۲۰ مایلی شمال لندن نقل مکان کردند. استیون هاوکینگ در سن ۱۱ سالگی، به مدرسه سنت آلبنز و سپس به کالج دانشگاه آکسفورد، کالجی که پدرش در آن تحصیل کرده بود، رفت (سال ۱۹۵۲).
استیون به مطالعه ریاضیات علاقه داشت، اگرچه پدرش ترجیح می‌داد او پزشکی بخواند. اما این رشته در کالج دانشگاه وجود نداشت؛ بنابراین او به جای ریاضیات، مطالعاتش را در زمینه فیزیک در پی گرفت. بعد از ۳ سال و با کار نه چندان زیاد، یک مدرک شایستگی درجه یک در علوم طبیعی به او اعطا شد.
گرفتن دکترا از دانشگاه کمبریج
در اکتبر ۱۹۶۲، استیون وارد دپارتمان ریاضیات کاربردی و فیزیک نظری (DAMTP) در دانشگاه کمبریج شد تا در زمینه کیهان‌شناسی، که تا آن زمان کسی در این زمینه در آکسفورد کار نکرده بود، تحقیق کند. اگرچه او در ابتدا امیدوار بود که بتواند دانشجوی فرد هویل که در دانشگاه کمبریج کار می‌کرد، باشد، اما با فهمیدن این که استاد راهنمای او «دِنیس شیامی (یا دنیس ویلیام سیاما – Dennis W. Sciama)»، دستیار «فرِد هویل» است، بسیار نا امید شد.
بعد از گرفتن مدرک دکترا با پایان نامه ای تحت عنوان «ویژگی های جهان های در حال انبساط» در سال ۱۹۶۵، ابتدا به عنوان یک همکار تحقیق (در سال ۱۹۶۵) و سپس به عنوان همکار برای تمایز علوم (در سال ۱۹۶۹) در کالج گانویل اَند کیز (Gonville & Caius College) در کمبریج مشغول شد. در سال ۱۹۶۶ بخاطر مقاله‌اش با نام «تکینگی و هندسه فضا-زمان» برنده جایزه آدامز شد. استیون در سال ۱۹۶۸ به موسسه نجوم رفت و دوباره در سال ۱۹۷۳ به DAMTP برگشت. او به عنوان دستیار تحقیق استخدام شد و اولین کتاب علمیش به نام «ساختار عظیم فضا-زمان» را با همکاری جورج الیس منتشر نمود.
در سال ۱۹۷۴، استیون هاوکینگ به عنوان یکی از اعضای انجمن سلطنتی و محقق برجسته Sherman Fairchild در موسسه تکنولوژی کالیفورنیا انتخاب شد. او در سال ۱۹۷۵ شروع کرد به مطالعه در زمینه فیزیک گرانشی در DAMTP و سرانجام در سال ۱۹۷۷، تبدیل به پروفسور فیزیک گرانشی شد.
کسب کرسی ریاضیات لوکاسین
او سپس از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۹، کرسی ریاضیات لوکاسین (Lucasian Professor of Mathematics) در دانشگاه کمبریج را که از کرسی‌های معروف جهان است، کسب نمود. این کرسی در سال ۱۶۶۳ با پولی که در وصیت کشیش هِنری لوکاس، عضو مجلس دانشگاه، باقی گذاشته بود، تاسیس شد. این جایگاه، اولین بار ایزاک بارو و سپس در سال ۱۶۶۹ ایزاک نیوتون برآن تکیه زدند.
از سال ۲۰۰۹، استیون به عنوان مدیر تحقیق در DAMTP و موسس مرکز کیهان‌شناسی نظری (Centre for Theoretical Cosmology یا CTC) بود.
استیون هاوکینگ در زمینه قانون‌های بنیادی که جهان را اداره می‌کنند کار می‌کرد. در سال ۱۹۷۰، او با کمک راجر پنروز نشان داد که نظریه نسبیت عام انیشتین درباره فضا و زمان، می‌بایستی یک شروع با انفجار بزرگ و یک پایان در سیاه‌چاله داشته باشد. این نتایج، که پیشرفت علمی دیگری در اوایل قرن بیستم بود، نشان دادند که لازم است تا نسبیت عام با نظریه کوانتوم یکی شود. یک نتیجه‌ی این یگانگی که او کشف کرد این بود که سیاه‌چاله‌ها نباید کاملا سیاه باشند، بلکه می‌بایستی «تابش هاوکینگ» منتشر کنند و سرانجام تبخیر و ناپدید شوند (سال ۱۹۷۴).
فرض دیگر این است که جهان در زمان موهومی، هیچ لبه یا مرزی ندارد. این بدان معنی است که نحوه‌ی آغاز جهان کاملا با قوانین علمی مشخص شده است. استیون در اواخر زندگی، به همراه همکارانش، روی یک راه حل امکان پذیر برای پارادوکس اطلاعات سیاه‌چاله کار می‌کرد، جایی که مرکزیت بحث، پیرامون حفاظت اطلاعات بود.
مدال ها و افتخارات
استیون هاوکینگ سیزده مدرک افتخاری دریافت نمود. مدال CBE (فرمانده عالی‌ترین رتبه امپراطوری بریتانیا) در سال ۱۹۸۲، عنوان Companion of Honor بریتانیا در سال ۱۹۸۹ و مدال آزادی ریاست جمهوری آمریکا نیز در سال ۲۰۰۹ به او اعطا شد. او عناوین، مدال‌ها و جایزه‌های بسیاری نیز کسب کرد؛ از جمله جایزه فیزیک پایه (در سال ۲۰۱۳)، مدال کاپلی (Copley Medal) (در سال ۲۰۰۶ از طرف انجمن سلطنتی لندن)، جایزه بنیاد وُلف (در اسرائیل در سال ۱۹۸۸). او عضو انجمن سلطنتی ، عضو آکادمی ملی علوم آمریکا و آکادمی علوم اسقف بود.
آغاز بیماری و خواب اندام (سال ۱۹۶۳)
هاوکینگ در سال آخر تحصیلش در آکسفورد، در پاگرد پله ها زمین خورده و در اثر اصابت سرش به زمین، اندکی حافظه‌اش را از دست داده بود. البته این اولین بار نبود و گاهی گره زدن بند کفشش نیز برایش دشوار شده بود. بنابراین در پایان نخستین نیمسال تحصیلی در کمبریج، یعنی ژانویه ۱۹۶۳ که به خانه رفت، پدرش او را برای معاینه به بیمارستان می‌برد. نتیجه‌ی آزمایش‌ها، علائم بیماری بسیار نادر و درمان‌ناپذیری به نام ALS را نشان داد. این بیماری، بخشی از نخاع و مغز و سیستم عصبی را مورد حمله قرار داده و به تدریج اعصاب حرکتی بدن را از بین می‌برد. معمولا مبتلایان به این بیماری، مدت زیادی زنده نمی‌مانند. این مدت برای استیون، بین دو تا سه سال پیش بینی شده بود. در این زمان او تنها ۲۱ سال داشت.
افسردگی هاوکینگ
هاوکینگ به کمبریج بازگشت و در افسردگی بسیار شدیدی فرو رفت. او ناگهان همه رویاهای خود را بر باد رفته می‌دید: دوره دکترا، رویای دانشمند شدن، کشف راز و رمز کیهان… او به اتاقی که در دانشگاه داشت پناه برد و در تنهایی، ساعت‌ها متفکر و بی‌حرکت ماند. استیون بعدها تعریف کرد که شبی دچار کابوسی شد که در آن محکوم به اعدام شده است و او را برای اجرای حکم می‌برند. آن موقع بود که حس کرد هر لحظه از زندگی، چقدر برایش ارزشمند است. همچنین به یاد آورد که یک جوان هم اتاقی او در بیمارستان که مبتلا به بیماری سرطان خون بود، از فرط درد چه فریادهایی می‌کشید. پس خود را قانع کرد که اگر به بیماری بدون درمان مبتلا است اما لااقل درد نمی‌کشد. به علاوه، طبع لجوج و نقادش که هیچ چیز را به آسانی نمی‌پذیرفت، هشدار داد که از کجا معلوم پیش‌بینی پزشکان درست باشد و چه بسا که از نوع اشتباه‌های کتب درسی باشد.
آشنایی با همسرش جین وایلد (سال ۱۹۶۴)
در همان روزها بود که با دختری ۱۸ ساله به نام «جین وایلد» آشنا شد. جین که به خداوند اعتقاد داشت، معتقد بود ممکن است در دل رویدادهای نامطلوب، اتفاقات خوب و مطلوبی پدیدار شوند. هاوکینگ با اینکه از دیرباز اعتقاد به خدا را از دست داده بود، اما نگرش جین در دلش نشست. بنابراین طی دو سال، با وجود رشد بیماری، با اشتیاق و پشتکار برنامه‌هایش را عملی کرد. او بار دیگر اعتماد به نفس خود را به دست آورد و به دنبال موضوع مناسبی برای پایان نامه دکترای خود بود.
شروع دوباره زندگی (سال ۱۹۶۵)
استیون در ژوئیه سال ۱۹۶۵، در سن ۲۳ سالگی، با جِین ازدواج کرد. او خود را خوشبخت می‌دانست و از نظر او این اتفاق «همه چیز را تغییر داد». وی به خانه‌ای به فاصله حدود هزار متری از بخش ریاضیات کاربردی و فیزیک نظری نقل مکان کرد. او که اکنون متوجه پیچیده‌ترین و بلند پروازانه‌ترین مسائل در کل حوزه کیهان‌شناسی شده بود، نیروی مغزش را به طور کامل روی این مسائل متمرکز کرد. هاوکینگ که ابتدا با یک عصا و سپس با دو عصا راه می‌رفت، از اواخر دهه ۶۰، مجبور به استفاده از صندلی چرخدار شد. زیرا قدرت تحرکِ همه اجزای بدنش از کار افتاده بود و تنها دو انگشت دست چپش قادر به حرکت بود. او با این دو انگشت، دکمه‌های رایانه بسیار پیشرفته‌ای را می‌فشرد که اختصاصا برای او ساخته شده بود. استیون از سال ۱۹۸۵، قدرت گویایی خود را نیز از دست داده بود و با کمک این سیستم که با استفاده از هوش مصنوعی ساخته شده بود، صحبت می‌کرد.
او همیشه امیدوار بود که روزی بتواند سفری به فضا داشته باشد. وی بالاخره در سال ۲۰۰۷، با کمک شرکت Zero-G، توانست تجربه‌ای از بی وزنی را با هواپیمای مخصوص داشته باشد. استیون و جین دارای ۳ فرزند به نام‌های رابرت، لوسی و تیموتی هستند.
استیون و دخترش لوسی
کتاب های استیون هاوکینگ
او کتاب‌های زیادی را منتشر کرد که شامل عناوین زیر است:
-
- ساختار عظیم فضا-زمان با همکاری جورج الیس (GFR Ellis) (سال ۱۹۷۳) (The Large Scale Structure of Space-time)
-
- نسبیت عام: بررسی صد ساله انیشتین با همکاری وِرنِر اسرائیل (W Israel) (سال ۱۹۷۹) (General Relativity: An Einstein Centenary Survey)
-
- ۳۰۰ سال جاذبه با همکاری وِرنِر اسرائیل (سال ۱۹۸۹) (Three Hundred Years of Gravitation with W Israel)
-
- بر شانه های غول: آثار بزرگ در فیزیک و اخترشناسی (سال ۲۰۰۲) (On the Shoulders of Giants)
-
- خداوند اعداد صحیح را ایجاد کرد (سال ۲۰۰۵) (God created the Integers)
-
- تاریخچه مختصرتر زمان با همکاری لئوناردو ملودینو (سال ۲۰۰۵) (A Briefer History of Time): این کتاب بازنویسی کتاب «تاریخچه مختصر زمان» است که در سال ۱۹۸۸ نوشته بود.
- رویاهایی که مواد آن ساخته شده از: عجیب ترین مقاله های فیزیک کوانتوم و اینکه چگونه آن ها جهان علم را تکان دادند (سال ۲۰۱۱) (The Dreams That Stuff Is Made of: The Most Astounding Papers of Quantum Physics and How They Shook the Scientific World)
- سیاه چاله: سخنرانی های ریت (سال ۲۰۱۶) (Black Holes: The Reith lectures)
- پاسخ های کوتاه به سوالات بزرگ (سال ۲۰۱۸) (Brief Answers to the Big Questions)
در میان کتاب‌های معروف استیون هاوکینگ، پرفروش ترین آن‌ها به شرح زیر است:
-
- تاریخچه مختصر زمان (سال ۱۹۸۸) (A Brief History of Time)
-
- سیاه چاله ها و جهان های کوچک و دیگر مقاله ها (سال ۱۹۹۳) (Black Holes and Baby Universes)
-
- جهان در پوست گردو (سال ۲۰۰۱) (The Universe in a Nutshell): این کتاب که برای مخاطبان عام نوشته شده است، ادامه ای بر کتاب «تاریخچه مختصر زمان» می باشد.
-
- طرح بزرگ با همکاری لئونارد ملودینو (سال ۲۰۱۰) (The Grand Design) (With Leonard Mlodinow)
- تاریخچه مختصر من (سال ۲۰۱۳) ( My Brief History)
کتاب های زیر را با همکاری اشخاص دیگر نوشته است:
- طبیعت فضا و زمان (سال ۱۹۹۶) (The Nature of Space and Time (with Roger Penrose))
- بزرگ، کوچک و ذهن انسان (سال ۱۹۹۷) (The Large, the Small and the Human Mind)(with Roger Penrose, Abner Shimony and Nancy Cartwright)
- آینده فضا زمان (سال ۲۰۰۲) (The Future of Spacetime) (with Kip Thorne, Igor Novikov, Timothy Ferris and introduction by Alan Lightman, Richard H. Price)
او با همکاری دخترش «لوسی»، پنج رمان نیز برای کودکان، در مورد شگفتی‌های گیتی نوشته که به ترتیب دارای عناوین زیر است:
-
- کلید راز جورج به سوی کیهان (George’s Secret Key to the Universe)
-
- شکار گنجینه کیهانی جورج (George’s Cosmic Treasure Hunt)
-
- جورج و انفجار بزرگ (George and the Big Bang)
-
- جورج و کد بازنشدنی (George and the Unbreakable Code)
- جورج و ماه آبی (George and the Blue Moon)
ساخت فیلم از روی زندگی استیون هاوکینگ
در سال ۲۰۱۴، فیلم « تئوری همه چیز » (The Theory of Everything)، به کارگردانی جیمز مارش ساخته شد که سال‌های جوانی زندگی استیون هاوکینگ را به تصویر می‌کشد. فیلم نامه آن را نیز «آنتونی مک کارتن» از روی کتاب «سفر به بی نهایت: زندگی من با استیون» نوشته‌ی همسر اول استیون، «جین وایلد هاوکینگ» نوشت. این فیلم نامزد جایزه اسکار شد و جایزه‌های مختلفی به خود اختصاص داد. «اِدی رِدمِین» نیز برای بازی در نقش استیون هاوکینگ جایزه اسکار دریافت کرد.
البته لازم به ذکر است که ۱۴ فیلم و سریال از روی زندگی او ساخته شده است. برای دانستن لیست آن ها می توانید به این لینک مراجعه نمایید.
استیون و بازیگران فیلم تئوری همه چیز
درگذشت
هاوکینگ، صبح روز چهاردهم مارس ۲۰۱۸ (۲۳ اسفند ۱۳۹۶)، در سن ۷۶ سالگی، در منزلش در کمبریج در گذشت. خاکستر وی در کلیسای وِست مینستر (Westminster Abbey) لندن و در نزدیکی آرامگاه آیزاک نیوتن و چارلز داروین به خاک سپرده شد.
استیون و همسر دومش اِلین مِیسون
منابع: